Trẻ khổ sở vì bị bố mẹ chê bai!

[Nguyen Trung Hoa]

"Giỏi gì mà giỏi hả bác? Học hành thì làng nhàng, chỉ giỏi mơ mộng linh tinh"
- Chị Hương lắc đàu khi ông khách khen con gái chị có khiếu văn chương,
không hề để ý cô bé đang bặm môi, mắt rơm rớm nước.
Mai, con chị, đã 13 tuổi. Thành tích học tập không xuất sắc nhưng
cô bé được mọi người yêu mến bởi tính hiền lành, biết quan tâm đến
người khác. Đặc biệt, Mai còn được bạn bè nể phục vì làm thơ và viết
truyện khá hay, đăng khá nhiều trên một số tờ báo dành cho tuổi học
trò.
Chị Hương trong lòng rất tự hào về con, nhưng nghĩ rằng nếu khen ra
mặt, Mai sẽ đâm kiêu ngạo và ngừng cố gắng. Do đó, chị rất hiếm khi
khen con. Thậm chí mỗi khi có ai khen Mai mà có mặt cô bé ở đó, chị
phải cố ghìm nụ cười sung sướng và lôi những khuyết điểm khác của con
ra để phàn nàn, nào là không bao giờ được đi thi học sinh giỏi, nào là
không biết nấu nướng.
"Cháu rất đau khổ và chán chường vì biết rằng dù có cố gắng đến mấy đi nữa,
mẹ cũng không bao giờ hài lòng" - Mai sụt sùi. Cùng tâm sự với Mai là Trang,
học sinh lớp 9 ở một trường thuộc quận Hai Bà Trưng. Trang luôn đứng đầu
lớp về thành tích học tập, lại là cây văn nghệ của trường nên là niềm ngưỡng
mộ của nhiều bạn. Nhưng vì muốn con là một cô gái điểm 10 nên chị Vinh,
mẹ cháu, thường nhè lúc có bạn Trang đến chơi là chê thật lực để cô bé biết
xấu hổ với bạn mà hoàn thiện mình. Quả thật mỗi lần như vậy, Trang vô cùng
xấu hổ, nhưng cô bé chỉ thêm oán mẹ.
Một lần, hai cậu bạn đến chơi, chị Vinh tranh thủ: "Con gái con lứa,
chỉ biết mỗi học hành và ngắm vuốt, trông nó thế thôi chứ ở nhà lôi
thôi lắm, phòng ốc chả khác gì ổ chuột". Quá mất mặt với bạn, lại ấm ức
lâu ngày, Trang bùng lên: "Mẹ có biết là mẹ của các bạn khác vẫn đưa
con ra làm gương không? Sao người khác nhận ra giá trị của con mà mẹ
thì không? Thôi từ giờ con cũng chả cần cố gắng gì nữa". Rồi cô bé vừa
khóc vừa lao ra khỏi nhà.
Nhiều đứa trẻ đã lớn lên và đã có con cái, nhưng vẫn không quên được sự
tổn thương do bị bố mẹ chê bai hồi bé. Chị Loan, 32 tuổi, thành viên
Câu lạc bộ Làm cha mẹ (Hà Nội), tâm sự trong một buổi học về kỹ năng
dạy con do câu lạc bộ tổ chức: "Tôi vẫn nhớ rõ mình tủi thân và cảm
thấy bị xúc phạm như thế nào khi bố mẹ cứ bôi xấu mình trước mặt khách
khứa. Mẹ còn bảo, sau này rồi chẳng có đứa dở hơi nào nó lấy mày, mà
tôi nào có tệ gì cho cam".
Loan cho rằng cách ứng xử này chẳng những không giúp con cố gắng thêm
mà còn gây chán nản và ý muốn buông xuôi. "Tôi tự hứa với mình sẽ không
bao giờ làm vậy với con cái" - chị tâm sự.
Theo ông Trần Ban Hùng, chuyên gia tổ chức Cứu trợ trẻ em Thụy Điển,
người tham gia biên soạn chương trình dạy cách làm cha mẹ cho câu lạc
bộ kể trên, khẳng định: "Thường xuyên chê con, đặc biệt là chê trước
mặt người khác, là điều tối kỵ đối với những người làm cha mẹ".
'Phương pháp' tiết kiệm lời khen, hào phóng lời chê này được rất nhiều
người áp dụng với niềm tin là có thể hạn chế thói tự kiêu, kích động
lòng tự trọng của con, khiến con không ngừng cố gắng. Tuy nhiên trên
thực tế, mục đích này thường không đạt được, thậm chí bị phản tác dụng.
Đứa trẻ bị chê bai quá nhiều có thể phản ứng theo 2 thái cực: Rất chán
nản, không còn cố gắng nữa vì cho rằng dù thế nào cũng không thể làm
vui lòng bố mẹ, trẻ mất dần sự tự tin. Một số trẻ vẫn cố gắng ép mình
để làm vừa ý phụ huynh, nhưng trong lòng nuôi mầm chống đối, và một lúc
nào đó có thể "bật lại" khi đến ngưỡng chịu đựng.
Nếu bị chê trước mặt khách, nhất là bạn bè thì hậu quả càng tệ hơn. Trẻ
cảm thấy bị xúc phạm, bị sỉ nhục, dẫn đến oán giận bố mẹ, sẽ phản ứng
dữ dội (cãi, bỏ nhà đi, xé sách vở...). Nhiều trẻ bị đối xử như thế lâu
ngày đâm ra... quen, lòng tự trọng, tự tin bị mài mòn, rất khó phát
triển về sau.
Do đó, dù muốn con tiến bộ hơn nữa, cha mẹ không nên kiệm lời khen.
Trước hết, cần ghi nhận những thành tích, điểm mạnh của con trước khi
góp ý, chẳng hạn: "Con giỏi quá, mẹ biết là nếu cố gắng, con sẽ làm tốt
hơn nữa. Nếu khắc phục được..., con sẽ...". Khi con khoe những thành
công, bạn không cần giấu giếm lòng tự hào của mình vì chính điều đó sẽ
khích lệ con tiếp tục phấn đấu để được thấy bố mẹ vui lòng, chứ không
phải là sự chê bai.
(Theo Vnexpress.net)__________________